29/04/24 – Op VRT-Canvas is gisteren de documentaire reeks ‘Chernobyl: the new evidence’ gestart (niet te verwarren met de semi-fictiereeks Chernobyl op Netflix). De tweedelige reeks is gebaseerd op de in Oekraïne vrijgekomen KGB-dossiers uit de Sovjettijd en opzoekingswerk van Harvardprofessor en historicus Serhi Plokhy, die zijn jeugd in Oekraïne doorbracht.

In de kerncentrale werkten 17 KGB-agenten en 50 informanten, zo blijkt nu. Opvallend is dat de KGB de Sovjetleiding waarschuwde dat de centrale gedoemd was te ontploffen: Een veiligheidsomhulsel was niet voorzien, er was geen noodkoelsysteem mocht het primaire circuit het begeven (wat het ook deed) en ook bij de bouw ging met niet met erg veel zorg te werk. Maar vooral: er zat een ontwerpfout in de toenmalige RBMK-reactoren waarvan slechts enkelen op de hoogte waren: de puntige granieten regelstaven die dienden om de kernreactie te doen stoppen, veroorzaken eerst een verhoging van de kernreactie. Zo was gebleken bij een bijna-ramp in de RBMK1 van de kerncentrale in het toenmalige Leningrad (Sint Petersburg). Maar de Sovjetregering wou niet dat die fout bekend raakte, zelfs niet bij de operatoren van de andere RMBK-reactoren. En dus reageerden de ingenieurs op 26 april 1986 geheel verkeerd. Met de gekende gevolgen…

Daarop begon meteen een doofpotoperatie van ongeziene omvang. Maar 2 dagen later ontdekte men in Zweden, op 1500 km afstand, de radioactieve wolk die van Tchernobyl afkomstig bleek te zijn. Nog een dag later biechtte de regering Gorbatchov schoorvoetend, mondjesmaat en gedeeltelijk op wat er gebeurd was. Behalve aan de eigen bevolking.

Volgende zondag wordt deel 2 uitgezonden.